Tuğralı pulların ana motifi Sultan Abdülaziz’ in Tuğrasıdır. Tuğranın altında bulunan ayın içinde “Devlet-i Aliye-i Osmaniye” yazılıdır.

Birinci baskı 2 ve 5 kuruş pullar 1862 sonunda basılmış olmasına rağmen ancak 1864 senesinde tedavüle çıkartılmışlardır. İkinci baskı, 20 para,1,2 ve 5 kuruş posta pulları ise 1 Ocak 1863 günü kullanılmaya başlamıştır.

20 para sarı üzerine siyah, 1 kuruş gri üzerine siyah, 2 kuruş mavi üzerine siyah ve 5 kuruş pembe üzerine siyah renktedirler. Aynı değerdeki pullar kırmızı kahverengi üzerine siyah renkte basılmış olup takse pulları olarak kullanılmışlardır.

Üçüncü baskıyı oluşturan 20 ve 1 kuruş pullar kalın kağıt üzerine basılarak, 1864 yılı başında kullanılmaya başlamıştır.

Türkiye Cumhuriyeti adına Posta Pullarını çıkarma yetkisi 5584 sayılı yasa ile PTT Genel Müdürlüğüne verilmiştir.

PTT kendisine verilen bu yetkiye dayanarak sürekli posta pulları, resmi posta pulları ile anma pulları ve ek değerli anma pulları çıkarmaktadır.

Sürekli posta pulları ile resmi posta pullarının tirajı ihtiyaca göre belirlenmekte olup, 10 milyon adet ile 100 milyon adet arasında değişmektedir.

Senelik pul emisyon programının hazırlık çalışmaları bir yıl öncesinin Mart ayından başlanmaktadır. Programda yer alacak konuların seçiminde Bakanlıklardan, Genelkurmaydan, Üniversitelerden,vakıf ve derneklerden, kamu kurumlarından alınan çeşitli öneriler ile şubemizin tespit ettiği önemli olayların yıldönümleri ve çeşitli konular, oluşturulan bir komisyonda değerlendirildikten sonra son şeklini almaktadır. Ulaştırma Bakanlığının onayından sonra kesin şeklini alan pul emisyon programı yurtiçi ve yurtdışında ilan edilmektedir.

Filatelide kullanılan terimler

Posta pulları

Posta gönderilerinin ücretlerinin ödenmesinde kullanılmak üzere bu isim altında ve çok sayıda ve çoğunlukla iki renkli olarak bastırılan pullardır. Bu posta pullarda başta Atatürk olmak üzere, Türk Meşhurları, Anadolu bitkileri, kır çiçekleri ve benzeri konulara yer verilmektedir. Postada devamlı geçerli olduklarından “sürekli posta pulları” olarak ta isimlendirilmektedirler.

Resmi posta pulları

5584 sayılı Posta Kanununun 21 maddesi gereğince genel bütçeye giren devlet daireleriyle katma ve özel bütçeli dairelerin, belediyelerin ve bunlara bağlı idare ve kurumların postaya verdikleri her türlü posta gönderilerinin ücretlerinin ödenmesinde kullanılmak üzere bastırılan pullardır.

Hatıra pulları

Başta tarihi, sosyal ve kültürel varlıklarımız olmak üzere, yurtiçi ve yurtdışında meydana gelen önemli olayların, ülke ve insanlık tarihine hizmet etmiş meşhur kişilerin doğum ve ölüm yıldönümleri, turizm değerlerimiz, nadir bulunan (endemik) bitki ve hayvanlar ve benzeri konular anmak için çıkartılan pullardır. PTT Genel Müdürlüğü her yıl en fazla 13 ayrı konuda anma pulu çıkartmakta olup, bunların tirajı genel olarak 600.000 adettir.

Artı değerli hatıra pulları

9.6.1958 gün ve 7127 sayılı yasa gereği Sosyal Yardım Kurumlarının verdikleri hizmetlere maddi katkıda bulunmak için PTT Genel Müdürlüğü tarafından yılda iki kez artı değerli hatıra pulu çıkartmaktadır. Bu pulların üzerinde yer alan artı değerler posta ücretlerinin ödenmesinde geçerli değildir. Bu yolla toplanan tutarın %75’i Kızılay’a, %25’i ise Çocuk Esirgeme Kurumuna yıl sonunda ödenmektedir. Artı değerli pullar ile anma bloklarının tirajı 300.000'dir.

Uçak Pulu

Posta ücret tarifesinde uçakla gönderilecek posta maddeleri için öngörülen ücretlerde bastırılan ve üzerlerinde havacılıkla ilgili resimler bulunan pullardır.

Otomat pulu (ATM)

Özel makinelerde ihtiyaca uygun değerde üretilen posta pullarıdır. Bugün bir çok ülkede kullanılmaktadır. Ülkemizde ise 1987 ve 88 yıllarında kullanılmıştır.

Tematik Pul

Hayvan, bitki, spor, meşhur adamlar, tablolar, taşıtlar gibi belli konuların resimlerini taşıyan pullardır.

Takse Pulu

Postaya verildiği sırada ücreti hiç ödenmemiş veya eksik ödenmiş posta gönderilerinin alıcılarından veya gerektiğinde göndericilerinden alınan ücretler için kullanılan pullardır.

Tet-Beş

Birbirine ters olarak basılmış iki pula denir. Bunlar baş başa ters, yan yana ters ve ayak ayağa ters basılmış olabilir.Föyye

Üzerinde dantelli veya dantelsiz bir veya birkaç pul basılmış olan ve kenarlarında çoğu zaman yazılar taşıyan küçük pul tabakasıdır.

Sürsarj

Daha önceden tedavüle çıkartılmış olan pulları tekrar kullanmak gayesi ile üzerlerindeki değerlerini değiştirerek veya değiştirmeksizin başka bir olayı anmak veya pulun çıkarılış amacını değiştirmek için yeni yazılar, rakamlar veya motifler basılması işlemidir.

Varyete

Bir pulun Posta İşletmesinin kontrolü altında ve çok sayıda değişik şekillerde basılmasıdır. Varyete hatalı baskı (erör) değildir.

Santre

Bir pulun resmini çevreleyen çerçevenin (formanın) pul kağıdının tam ortasına basılmış olması halidir. Bu pulda resim, dantelli kenarlardan eşit uzaklıktadır.

Portföy

Bir hatıra pulu için bastırılan ve içinde söz konusu anma pulu, bununla ilgili ilk gün zarfı , kart veya öteki yayınlar bulunan filatelik dosyadır.

Seri

Aynı isim altında çıkarılan aynı veya değişik değerdeki birden fazla pulların tamamına denir.

4’lü Blok

Birbirinden ayrılmamış, üst üste ve yan yana 4 puldan meydana gelen pul grubudur.

Lejand

Pul üzerindeki yazılara verilen isimdir.

Şarniyer

Pulların albüme tutturulmasına yarayan küçük zamklı şeffaf kağıt parçasına verilen isimdir.

Normal ihtiyaç posta mektubu

Kişisel veya ticari ihtiyaç neticesinde, postada geçerli mektup gönderme şartları uygun, gerekli posta ücretine uygun değerde pul yapıştırılmış ve postadan geçmiş mektuplardır.

Taahhütlü posta mektubu

Posta verildiğinde, şube tarafından kayıt altına alınarak, alındığına dair göndericisine damgalı makbuz verilen bir gönderi türüdür.

Filatelik Zarf

İlk gün ve özel gün damgasını taşıyan, komple özel zarflardır. Tedavüle çıkan hatıra pullarını tam seri olarak yapıştırarak postadan geçirilen mektuplarda filatelik zarf mahiyetindedir.

İlk gün Zarfı

Üzerlerinde bir anma veya sürekli pul serisi yapıştırılıp konuya ait ilk gün damgası ile damgalanmış, yazı ve motifler taşıyan özel zarflardır.

Özel gün Zarfı

Üzerlerine yapıştırılan pula özel bir filatelik damga basılan, damga konusu ile ilgili yazı ve motifler taşıyan özel zarflardır.

Marj

Pul tabakalarının ve anma bloklarının kenarlarında ve pulların çerçeveleri dışında kalan baskısız kısımlardır.

Antiye

Üzerinde alınacak ücreti gösterir pul baskısı bulunan resimli veya resimsiz posta kartlarına verilen isimdir.

Perforaj

Tabakalardaki ve anma bloklarındaki pulların birbirinden kolayca ayrılabilmeleri için aralarına özel zımba makinesiyle yapılan delik açma işlemine denir.

Değer

Pulun üzerlerinde rakam ve/veya yazı ile gösterilen postadaki satış fiyatına verilen isimdir. Herhangi bir serideki pulu belirlemek için de kullanılır.Örneğin serinin 60 kuruşluk pulu gibi.

Dantel

Perforaj işlemi sonunda pulların kenarlarında oluşan doğrusal hat şeklindeki delik dizisine dantel denir. Lineer, kutu ve blok dantel türleri vardır. Lineer dantelde pul köşelerindeki dantel delikleri simetrik değildir

Emisyon

Bir değerli kağıdın veya pulun belirtildiği gün kullanıma çıkarılmasına denir.

Erör

Değerli kağıtların basımı veya zımbalanması sırasında oluşan hataya denir. Değişik erör türleri vardır. Örneğin, Baskı kalıbındaki hatadan dolayı meydana gelen klişe erörü, baskı işlemi sırasında herhangi bir rengin basılmasının unutulması sonucunda oluşan renk erörü, perforaj işleminde unutulan zımbalama sonucu oluşan kısmen ve/veya tamamen dantelsiz erörü gibi.

Ese

Baskı işleminin belirli durumunu ve sonucunu gösterme için hazırlanan baskı örneklerine verilen isimdir.Eselerin sadece PTT arşivlerinde bulunmaları gerekir.

Forma

Pul üzerindeki resimli kısmın, kenar açıklıkları hariç, boyutuna verilen isimdir. Örneğin 25X40 mm gibi .

Tiraj

Pul ve/veya değerli kağıtların baskı adedine denir.

Filigran

Pulların basımındaki sahteciliği önlemek için bazı pulların kağıdında bulunan ve kuvvetli ışığa veya siyah zemin üzerine tutulduğunda fark edilebilen şekil, yazı veya motif gibi işaretlere denir. Zor görülen filigranı tespit edebilmek için pul ön yüzü alta gelecek şekilde siyah zeminli bir küçük küvet içine yatırılarak, üzerine kimyasal olarak temiz bir damla benzin damlatılarak, filigran belirgin hale getirilir.

Maksimum Kart Posta pulundaki resmin aynısının büyütülmüş olarak basılmış olduğu resimli karttır. Bu kartın resimli yüzüne yapıştırılmış olan pula tatbik edilmiş olan damgalın gerek pul ve gerekse kart yakın bağlantısı olmalıdır. Örneğin, kart ve pul resimleri aynı olmasına rağmen konu ile alakası olmayan veya olay yeriyle alakası bulunmayan bir yerin damgasını içeren kart, maksimum kart olarak kabul edilmemektedir.

DAMGALAR

Pulların postada kullanıldıkların belli etmek için damgalama işlemi yapılmaktadır. Damgalanan pul iptal edilmiş olduğundan tekrar kullanılamaz. Bunu sağlamak için çeşitli tipte posta damgaları kullanılmaktadır.

Günlük Normal Damga

Her Posta şubesini kendisine ait her gün tarihi değiştirilen bir posta damgası vardır. Bu damgada posta şubesinin ismi, uygulamada varsa posta kodu, yine uygulamada varsa zaman bildirimi ve Posta İşletme numarası vardır. Bu damgalar geriye veya ileriye dönük olarak kullanılamaz.

İlk gün Damgası

Posta veya hatıra pullarının tedavüle çıkarıldıkları gün, pulların konusuyla ilgili olarak hazırlanmış. Sadece o gün kullanılan ve yalnız ait oldukları pulların iptalinde kullanılan, tarihli posta damgalarıdır. Genelde konuya ait yazı ve motiflerle süslüdür.

Özel Gün Damgası

Anısına pul çıkartılmamış önemli gün ve olaylar için belirli günlerde kullanılan, ilgili bulunduğu olaya ait yazı ve motifler bulunan tarihli posta damgalarına denir.

İlk Uçuş Damgası

Belirli bir hat üzerinde yapılan uçuş esnasında taşınan uçak postasının iptalinde kullanılan, üzerinde ilgili uçuş rotası belirten yazı ve motifli tarihli özel posta damgalarıdır. Uçuşun gerçekleştiğinin kanıtı olarak ilk uçuş mektup zarflarında, varış yerinin posta damgasının bulunması aranmaktadır.

Yukarıda belirtilen damga çeşitlerinin daha iyi anlaşılabilmeleri için, aşağıda bazı damga örnekleri verilmiştir. Bilindiği gibi damga, puldan çok daha eski bir filatelik geçmişe sahiptir. Pulun olmadığı dönemlerde, gönderilerin hangi posta merkezinden verildiklerini belirmek için kullanılmış Prefilatelik posta damgaları bugün koleksiyoncular tarafından aranan nadir damgalardan birisidir.

Bir çok çeşitleri ve kullanım amaçları bulunan bu posta damgalarını inceleyen özel damga katalogları mevcuttur. Keza bugün piyasada tedavüle çıkmış pullar için yapılmış bir çok tanınmış kataloglar mevcuttur. Eski pulların alım ve satım işleri ile takas işlemlerinde bu kataloglar baz alınmaktadır.

Daha fazla bilgi için bu pul ve damga kataloglarına müracaat edilmesini öneririz.